Page 28 - نشریه الکترونیکی فولاد و توسعه - شماره 3 - فروردین 1403

‫‪ÌÊ‬‬
‫ﻧﺸﺮﻳﻪ ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ęŻ ƅėƃÿ òĄ ėƉ‬‬

‫ﻃﺮح‬

‫ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ ﺣﺮارت‬

‫و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺮق‬

‫در زﻧﺠﯿﺮه ﻓﻮﻻد ﮐﺸﻮر‬

‫ﺑﻪ روش‪ORC‬‬

‫* ﺳﻴﺪ ﻣﺤﺴﻦ ﻫﺎﺷﻤﻲ‬

‫ﮔﺴـﺘﺮدهاي از ﻣﻨﺎﺑـﻊ اﻧـﺮژي وﺟـﻮد دارﻧـﺪ ﮐـﻪ از ﻟﺤـﺎظ ﺗﮑﻨﻮﻟـﻮژي و‬ ‫ﺑـﻪ دﻟﯿـﻞ ﻗﯿﻤﺖﻫـﺎي ﻣﺘﻌـﺎدل و دﺳـﺘﺮﺳﯽ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﻪ ﻣﻨﺎﺑـﻊ اﻧـﺮژي ﮐـﻪ‬
‫ﯾــﺎ اﻗﺘﺼــﺎدي ﻧــﻪ ﺳﯿﮑﻞﻫــﺎي ﮔﺎزي و ﻧــﻪ ﺳﯿﮑﻞﻫــﺎي ﺑﺨــﺎر‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﯿــﺖ‬ ‫ﺗﺎﮐﻨـﻮن وﺟـﻮد داﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺳـﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري در ﺑﺨـﺶ ﺑﺎزﯾـﺎﺑﯽ ﺣـﺮارت‬
‫ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﺗـﻮان از آﻧﻬـﺎ را ﻧﺪارﻧـﺪ‪ .‬زﻣـﺎﻧﯽ ﮐـﻪ دﻣـﺎي ﯾـﮏ ﻣﻨﺒـﻊ ﺣـﺮارﺗﯽ‪،‬‬ ‫در ﮐﺸـﻮر ﺑـﻪ ﮐﻠﯽ ﻣﻐﻔـﻮل ﻣﺎﻧـﺪه اﺳـﺖ و ﺳـﺎﻻﻧﻪ ﻣﯿـﺰان ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟـﻬﯽ‬
‫ﭘﺎﯾﯿــﻦ و اﻣــﮑﺎن ﺗﺎﻣﯿــﻦ ﺷــﺮاﯾﻂ ﻣــﻮرد ﻧﯿــﺎز ﺳﯿﮑﻞﻫــﺎي ﺗﻮﻟﯿــﺪ ﺗــﻮان‬ ‫اﻧـﺮژي ﺣـﺮارﺗﯽ ﻗﺎﺑـﻞ ﺑﺎزﯾـﺎﺑﯽ در ﺑﺨـﺶ ﺻﻨﻌـﺖ ﮐﺸـﻮر ﻫـﺪر ﻣﯽرود‪.‬‬
‫ﻣﻌﻤـﻮل را ﻧﺪاﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از راهﺣﻞﻫـﺎي ﺟﺎﯾﮕﺰﯾـﻦ ﺿـﺮورت‬ ‫ﺻﻨﻌــﺖ ﻓــﻮﻻد ﮐﺸــﻮر ﻧﯿــﺰ از اﯾــﻦ ﻣﻮﺿــﻮع ﻣﺴــﺘﺜﻨﯽ ﻧﺒــﻮده اﺳــﺖ و‬
‫ﻣﯽﯾﺎﺑـﺪ‪ .‬در ﺣـﺎل ﺣﺎﺿـﺮ ﺳﯿـﮑﻞ رﻧﮑﯿـﻦ آﻟﯽ ﯾـﺎ ﻫﻤـﺎن ‪ ORC‬ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ‬ ‫ﻋﻠﯿﺮﻏــﻢ ﻣﻄﺎﻟﻌــﺎت ارزﺷــﻤﻨﺪي ﮐــﻪ در ﺷــﺮﮐﺖ ﻣــﻠﯽ ﻓــﻮﻻد اﯾــﺮان و‬
‫ﺑـﻪ وﯾﮋﮔﯽﻫـﺎي ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟـﻪ ﺧـﻮد ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﯾـﮏ راه ﺣـﻞ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾـﻦ‬ ‫ﺷـﺮﮐﺖﻫﺎي ﺗﺎﺑﻌـﻪ ﻃﯽ اﯾـﻦ ﺳـﺎﻟﯿﺎن اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ دﻟﯿـﻞ ﻋـﺪم‬
‫ﺗﻮﺟﯿﻪﭘﺬﯾــﺮي اﻗﺘﺼــﺎدي‪ ،‬ﮐﻠﯿــﻪ اﯾــﻦ ﻃﺮحﻫــﺎ در ﻫﻤــﺎن ﻓــﺎز ﻣﻄﺎﻟﻌــﺎﺗﯽ‬
‫ﻣﻨﺎﺳـﺐ در دﺳـﺘﺮس ﺻﻨﺎﯾـﻊ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺳﯿــﮑﻞ رﻧﮑﯿــﻦ آﻟﯽ‪ ،‬ﯾــﮑﯽ از ﺷــﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷــﺪهﺗﺮﯾﻦ راه ﺣﻞﻫــﺎ ﺑــﺮاي‬ ‫ﺑـﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﺗـﻮان از ﻣﻨﺎﺑـﻊ اﻧـﺮژي در رﻧـﺞ دﻣـﺎﯾﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺳـﺎﯾﺮ روشﻫـﺎي‬ ‫در ﺣــﺎل ﺣﺎﺿــﺮ ﺑــﺎ ﺗﻮﺟــﻪ ﺑــﻪ اﻓﺰاﯾــﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫــﺎي ﺗﺎﻣﯿــﻦ ﺑــﺮق از‬
‫ﺳـﻨﺘﯽ ﺗـﻮان ﺗﻮﻟﯿـﺪ اﻗﺘﺼـﺎدي ﻧﺨﻮاﻫﻨـﺪ داﺷـﺖ‪ .‬اﯾـﻦ ﻓﻨـﺎوري ﺗﻮاﻧﺴـﺘﻪ‬ ‫ﺷـﺒﮑﻪ و ﻫﻤﭽﻨﯿـﻦ ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺗـﺮاز ﻣﻨـﻔﯽ ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﺑـﺮق و ﮔﺎز در‬
‫اﺳــﺖ در ﻃــﻮل ﺳــﺎﻟﯿﺎﻧﯽ ﮐــﻪ ﻣﻌــﺮﻓﯽ ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ ،‬در ﭘﺮوژهﻫــﺎي‬ ‫ﮐﺸـﻮر و ﻫﻤﭽﻨﯿـﻦ ﺗﻔﺎﻫﻢﻧﺎﻣـﻪ ﻣﺸـﺘﺮك ﺑﯿـﻦ وزارت ﺻﻤـﺖ و ﻧﯿـﺮو در‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔـﻮن‪ ،‬ﮐﺎرآﻣـﺪي و ﻇﺮﻓﯿﺖﻫـﺎي ﺧـﻮد را آﺷـﮑﺎر ﺳـﺎزد‪ .‬اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﺧﺼـﻮص ﺳـﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﺻﻨﺎﯾـﻊ در ﺣـﻮزه ﻧﯿـﺮوﮔﺎه‪ ،‬ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣﯽرﺳـﺪ‬
‫از ﺗﺮﮐﯿﺒــﺎت آﻟﯽ در ﭼﺮﺧــﻪ راﻧﮑﯿــﻦ آﻟﯽ‪ ،‬ﺑﺎزﯾــﺎﺑﯽ ﻣﻘــﺮون ﺑــﻪ ﺻﺮﻓــﻪ‬ ‫زﻣــﺎن ﻣﻨﺎﺳــﺒﯽ ﺑــﺮاي ﺑﺎزﻧﮕــﺮي ﺻﻨﺎﯾــﻊ در ﺑﺎزﯾــﺎﺑﯽ ﻫﺪرﻓﺖﻫــﺎي‬
‫اﻧـﺮژي از ﻣﻨﺎﺑـﻊ ﮔﺮﻣـﺎﯾﯽ ﺑـﺎ دﻣـﺎي ﭘﺎﯾﯿـﻦ )ﻣﻌﻤـﻮﻻ در ﻣﺤـﺪوده ‪ 80‬ﺗـﺎ‬ ‫ﮔﺮﻣـﺎﯾﯽ ﺧـﻮد و ﺗﺒﺪﯾـﻞ آن ﺑـﻪ اﻧـﺮژي ﺑـﺮق ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﺧﺼـﻮص ﮐـﻪ ﺑـﺎ‬
‫‪ 200‬درﺟــﻪ ﺳــﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد( را اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾــﺮ ﻣﯽﮐﻨــﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﯾﺴــﻪ ﺑــﺎ ﺑﺨــﺎر‪،‬‬ ‫ﻋﻨﺎﯾـﺖ ﺑـﻪ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژيﻫـﺎي ﺟﺪﯾـﺪ‪ ،‬ﻫﺰﯾﻨﻪﻫـﺎي ﺳـﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري‬
‫ﺳﯿــﺎﻻت ﮐﺎري ﻣﻨﺎﺳــﺐ ﺑــﺮاي ﭼﺮﺧــﻪ راﻧﮑﯿــﻦ آﻟﯽ وزن ﻣﻮﻟﮑــﻮﻟﯽ‬ ‫در اﯾـﻦ ﺣـﻮزه ﺗـﺎ ﺣـﺪ زﯾـﺎدي ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﺗﻌﺪﯾـﻞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ و‬
‫ﺑـﺎﻻ و ﻧﻘﻄـﻪ ﺟـﻮش ﭘﺎﯾﯿـﻨﯽ دارﻧـﺪ‪ .‬اﯾـﻦ ﺳﯿـﺎﻻت اﺳـﺘﺨﺮاج اﻧـﺮژي از‬ ‫ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﮐﺎراﯾﯽ ﺳﯿﺴـﺘﻢﻫﺎي ﺑﺎزﯾـﺎﺑﯽ ﺣـﺮارت ﺗـﺎ ﺣـﺪ زﯾـﺎدي اﻓﺰاﯾـﺶ‬
‫ﻣﻨﺎﺑــﻊ دﻣــﺎي ﭘﺎﯾﯿــﻦ را ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﺳﯿﺴــﺘﻢﻫﺎي ﻃــﺮاﺣﯽ ﺳــﺎدهﺗﺮ و‬ ‫ﯾﺎﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﯾـﮑﯽ از اﯾـﻦ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژيﻫـﺎي ﺑـﻪ ﻧﺴـﺒﺖ ﺟﺪﯾـﺪ در ﻣﺒﺤـﺚ‬
‫ﮐﻢﻫﺰﯾﻨﻪﺗــﺮ را اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾــﺮ ﻣﯽﺳــﺎزد‪ .‬ﻧــﺮخ ﺗﺒﺪﯾــﻞ از ﺗــﻮان ﺣــﺮارﺗﯽ‬ ‫ﺑﺎزﯾـﺎﺑﯽ ﺣـﺮارت‪ ،‬روش )‪ ORC(Organic Rankine Cycle‬ﻣﯽﺑﺎﺷـﺪ ﮐـﻪ‬
‫ﺑـﻪ ﺑـﺮق ﺑﺴـﺘﻪ ﺑـﻪ اﻧﺘﺨـﺎب ﺑﻬﺘﺮﯾـﻦ ﺳﯿـﺎل ﻋﺎﻣـﻞ ﺑـﺮاي ﺟﺮﯾـﺎن ﺑﺎزﯾـﺎﺑﯽ‪،‬‬
‫اﻧﺘﺨــﺎب و ﺑﻬﯿﻨﻪﺳــﺎزي ﺑﻬﺘﺮﯾــﻦ ﻃــﺮح و اﺟــﺰاي ﺳﯿﺴــﺘﻢ‪ ،‬ﻣﺘﻔــﺎوت‬ ‫در ﻣﻘﯿـﺎس ﺗﺠـﺎري ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻣﻨﺎﺳـﺒﯽ در ﺳـﻄﺢ ﺟﻬـﺎﻧﯽ ﯾﺎﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫از ﻣﻨﻈـﺮ ﻓـﻨﯽ ﺳﯿﮑﻞﻫـﺎي ﮔﺎز ﺑﺮاﯾﺘـﻮن و ﺑﺨـﺎر رﻧﮑﯿـﻦ روشﻫـﺎي اﺻـﻠﯽ‬
‫ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻟﯿـﺪ اﻟﮑﺘﺮﯾﺴﯿﺘـﻪ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺣـﻮزه ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ ﺣـﺮارت‪ ،‬ﺳﯿﮑﻞﻫﺎي ﺳـﻨﺘﯽ‬
‫اﻣـﺮوزه اﯾـﻦ ﺗﮑﻨﻮﻟـﻮژي ﺑـﻪ ﺑﻠـﻮغ ﮐﺎﻣـﻞ رﺳﯿـﺪه اﺳـﺖ و در ﺣـﺎل ﺣﺎﺿﺮ‬ ‫ﺑﺨـﺎر رﻧﮑﯿـﻦ ﮐﺎرﺑـﺮد ﻓﺮاﮔﯿـﺮي داﺷـﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل در ﺻﻨﻌـﺖ‬
‫ﺷــﺮﮐﺖﻫﺎي ﺑﺴﯿــﺎري در ﺳﺮاﺳــﺮ ﺟﻬــﺎن از ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫــﺎي آن در ﺗﻮﻟﯿــﺪ‬ ‫ﻓـﻮﻻد ﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﺷـﺮﮐﺖ اﺳـﺎر ﺗﻮاﻧﺴـﺘﻪ اﺳـﺖ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺳﯿـﮑﻞ ﺑﺨـﺎر‬
‫اﻟﮑﺘﺮﯾﺴﯿﺘــﻪ‪ ،‬ﺑﻬــﺮه ﻣﯽﺑﺮﻧــﺪ‪ .‬ﻣﺘﺎﺳــﻔﺎﻧﻪ ﺗــﺎ ﺑــﻪ اﻣــﺮوز ﻫﯿــﭻ ﺳــﺎﺑﻘﻪاي‬ ‫رﻧﮑﯿـﻦ از ﺧـﺮوﺟﯽ اﺳـﺘﮏ ﭼﻬـﺎر ﻣـﺪول اﺣﯿـﺎ ﻣﺴـﺘﻘﯿﻢ ﺧـﻮد ﺑـﻪ ﻣﯿـﺰان‬
‫از اﺳــﺘﻔﺎده ﺗﺠــﺎري از ﭼﻨﯿــﻦ ﻓﻨــﺎوري در اﯾــﺮان وﺟــﻮد ﻧــﺪارد و ﺑــﺎ‬ ‫‪ 19‬ﻣـﮕﺎوات ﺑـﺮق ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﻧﻤﺎﯾـﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫـﺎي ﺑﺎزﯾـﺎﺑﯽ ﺣـﺮارت ﺑـﻪ اﯾـﻦ‬
‫وﺟـﻮد ﺗﻌـﺪاد و ﺗﻨـﻮع ﺑﺴﯿـﺎر زﯾـﺎد ﻣﻨﺎﺑـﻊ ﺣـﺮارﺗﯽ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺮاي ‪ORC‬‬ ‫روش در ﺻﻨﺎﯾـﻊ ﺟﻬـﺎن ﺑﯽﺷـﻤﺎر اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺎ اﯾـﻦ وﺟـﻮد‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨـﺎن ﻃﯿـﻒ‬

‫‪28‬‬

‫‪Website: www.niscoir.com‬‬ ‫ﻧﺸﺮﻳﻪ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻧﻴﮑﻲ ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ - ٣‬ﻓﺮﻭﺭﺩﻳﻦ ﻣﺎﻩ ‪١٤٠٣‬‬